หนองบัวลำภู พัฒนาศักยภาพกลุ่มผู้ผลิต ผู้ประกอบการประเภทผ้าและเครื่องแต่งกาย ท่องเที่ยววิถีลุ่มภู สู่ Smart Tourism “หนองบัวลำภู จบที่เดียว เที่ยวเรื่องผ้า” ต้อนรับนักท่องเที่ยวสู่งานวันพืชสวนโลก อุดรธานี 69
จังหวัดหนองบัวลำภู เป็นจังหวัดในภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบนของประเทศไทย เดิมเป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดอุดรธานี ได้รับการจัดตั้งขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2536 จังหวัดน้องใหม่ พร้อมกับจังหวัดอำนาจเจริญและจังหวัดสระแก้ว เป็นดินแดนที่อยู่อาศัยของมนุษย์ตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ ดังหลักฐานที่ขุดค้นพบ จากแหล่งโบราณคดีกุดกวางสร้อยกุดค้อเมย ขุดพบโครงกระดูกมนุษย์ กำไลสำริด กำไลหิน แม่พิมพ์ทำจากหินทรายสำหรับใช้หล่อหัวขวานสำริด เครื่องมือเหล็ก ลูกปัดแก้ว เป็นต้น อายุประมาณ 2,500 ปี ซึ่งสถานที่ขุดค้นพบอยู่ที่บ้านกุดกวางสร้อยและบ้านกุดค้อเมย อำเภอโนนสัง บริเวณเชิงเขาภูพานด้านทิศตะวันตกและเชิงเขาภูเก้าด้านทิศตะวันออก ซึ่งแหล่งโบราณคดีสองแห่งนี้มีอายุใกล้เคียงกับวัฒนธรรมบ้านเชียง
ลักษณะการแต่งกายของชาวจังหวัดหนองบัวลำภูในอดีต ผู้หญิงสวมเสื้อขาวเป็นพื้นเบี่ยงแพร ส่วนผ้าถุงจะเป็นผ้าไหมหมี่ขิด มีหัวซิ่นและตีนซิ่นที่ทอและหูกถึงสามหูก นำมาเย็บติดปะต่อกันเรียกว่า “สามทรวง” มีการทัดดอกไม้สำหรับหญิงสาวผู้เฒ่าผู้แก่แล้วแต่จะใส่อ้ม (ต้นอ้ม ใบมีกลิ่นหอม เมื่อนำใบมาเผาไฟพอลวก ๆ จะมีกลิ่นหอม) ไว้ทรงผมมวยสูงหรือดอกทุ่ม ผู้ชายสวมเสื้อสีดำหรือสีหม้อนิล (สีครามทางเหนือเรียกหม้อฮ้อม) เป็นพื้น ใสผ้าโสร่งไหม มีกางเกงหัวรูดเป็นผ้าชั้นในหรือใส่นุ่งเล่นตามบ้านเรือนทั่วไป
ในขณะที่จังหวัดหนองบัวลำภู จึงมีผ้าอัตลักษณ์ประจำจังหวัดหนองบัวลำภู “ผ้าขิดสลับหมี่” อัตลักษณ์หนองบัวลำภู เป็นการทอผ้าที่เกิดจากการผสมผสานระหว่างลายมัดหมี่และลายขิด เป็นภูมิปัญญาดั้งเดิมของชาวจังหวัดหนองบัวลำภู “ผ้าขิด” คือ ผ้าที่มีเทคนิคในการทอที่สลับซับซ้อนกว่าผ้าธรรมดา ซึ่งต้องใช้เวลาและความประณีต คำว่าขิด เป็นภาษาพื้นถิ่นอิสาน มาจากคำว่าสะกิด หมายถึง การงัดช้อนขึ้น หรือการสะกิดเส้นด้ายขึ้น เพื่อให้เกิดลวดลายต่างๆ บนผืนผ้า
“ผ้ามัดหมี่” เป็นการสร้างลวดลายในการทอผ้า โดยการมัดเส้นด้ายหรือเส้นไหมให้เป็นลวดลายต่างๆแล้วนำไปย้อมสีและนำมาทอเป็นผืนผ้า “บัว” หมายถึงหนองบัวลำภู มีลวดลายดอกบัวหลวง ที่เป็นดอกไม้ประจำจังหวัดหนองบัวลำภูและสื่อถึง นครเขื่อนขันธ์กาบแก้วบัวบาน คำขวัญประจำจังหวัดหนองบัวลำภู “ลุ่มภู” หมายถึง ชื่อเดิมของจังหวัดหนองบัวลำภู “โทนสีชมพู” เป็นสีประจำจังหวัดหนองบัวลำภู
เมื่อเร็วๆนี้ จังหวัดหนองบัวลำภู โดยสำนักงานพัฒนาชุมชนจังหวัดหนองบัวลำภู จัดประชุมสัมมนาเชิงปฏิบัติการเพื่อพัฒนาศักยภาพกลุ่มผู้ผลิต ผู้ประกอบการประเภทผ้าและเครื่องแต่งกาย ท่องเที่ยววิถีลุ่มภู สู่ Smart Tourism “หนองบัวลำภู จบที่เดียว เที่ยวเรื่องผ้า” ต้อนรับนักท่องเที่ยวสู่งานวันพืชสวนโลก อุดรธานี 69
โดย นายศศิน พัฒนภิรมย์ รองผู้ว่าราชการจังหวัดหนองบัวลำภู กล่าวว่า แนวทางส่งเสริมการท่องเที่ยววิถีลุ่มภู สู่ Smart Tourism “หนองบัวลำภู จบที่เดียว เที่ยวเรื่องผ้า” เพื่อประชาสัมพันธ์เชื่อมโยงเส้นทางท่องเที่ยวเป็นอีกหนึ่งเส้นทางเลือกให้กับนักท่องเที่ยวทั่วไป และนักท่องเที่ยวจากต่างชาติที่จะเดินทางมาในห้วงงานวันพืชสวนโลก ที่จะจัดขึ้นที่จังหวัดอุดรธานี ในปี พ.ศ. 2569
ด้าน นายดอกดิน ต้อมทอง พัฒนาการจังหวัดหนองบัวลำภู กล่าวว่า จังหวัดหนองบัวลำภู มอบหมายให้สำนักงานพัฒนาชุมชนจังหวัดหนองบัวลำภู จัดสัมมนาแนวทางส่งเสริมการท่องเที่ยววิถีลุ่มภู สู่ Smart Tourism ให้กับกลุ่มผู้ผลิต ผู้ประกอบการแต่งกายประเภทผ้า เพื่อร่วมกำหนดแผนการพัฒนาพื้นที่และผลิตภัณฑ์ให้เป็นทางเลือก และให้ความเห็นชอบแผนเชื่อมโยงเส้นทางการท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมวิถีลุ่มภู (Press Tour) “หนองบัวลำภู จบที่เดียว เที่ยวเรื่องผ้า” สำหรับให้กับนักท่องเที่ยวทั่วไป และนักท่องเที่ยวจากต่างชาติที่จะเดินทางมาในห้วงงานวันพืชสวนโลก ที่จะจัดขึ้นที่จังหวัดอุดรธานี ในปี พ.ศ. 2569 ในพื้นที่จังหวัดหนองบัวลำภู และจังหวัดใกล้เคียง
ล่าสุด จังหวัดหนองบัวลำภู ได้รับเกียรติจากสถานเอกอัครราชทูต ณ กรุงมอสโค ให้เข้าร่วมงานเทศกาลไทย ณ มอสโก ซึ่งจัดขึ้นระหว่างวันที่ 2-4 สิงหาคม 2567 ณ สวน Hermitage Garden, Moscow โดยจังหวัดหนองบัวลำภูได้นำศิลปวัฒนธรรมจังหวัดหนองบัวลำภู แฟชั่นโชว์ผ้าทอพื้นเมืองหนองบัวลำภู ผลิตภัณฑ์ชุมชนสินค้า OTOP จังหวัดหนองบัวลำภู ร่วมจัดแสดงและจำหน่าย รวมทั้งนำกิจกรรม Work shop อาทิเช่น จ้ำคำผ้าเช็ดหน้ามัดย้อมคราม การทำเครื่องประดับจากเศษผ้า เพื่อประชาสัมพันธ์ผ้าทอพื้นเมืองของจังหวัดหนองบัวลำภูสู่สายตาชาวรัสเซีย
ขณะที่จังหวัดหนองบัวลำภู มี วิชชาลัยผ้าทอหนองบัวลำภู (ศูนย์การเรียนรู้ขวัญตา) 1 ใน 3 วิชชาลัยผ้าทอ ตั้งอยู่บ้านหนองกุงพัฒนา ตำบลโพธิ์ชัย เดิมเป็นร้านจำหน่ายผลิตภัณฑ์ผ้าทอพื้นเมือง ที่เกิดจากการสืบสานต่อยอดภูมิปัญญาผ้าไทยของจังหวัดหนองบัวลำภูต่อจากบรรพบุรุษ จัดทำผ้าทอพื้นเมืองภายใต้แบรนด์ขวัญตา
เมื่อปี พ.ศ. 2563 ได้รับการสนับสนุนโดยกรมการพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย ให้จัดตั้งศูนย์การเรียนรู้ ภายใต้โครงการวิชชาลัยผ้าทอหนองบัวลำภู เพื่อสืบสาน ส่งเสริม สนับสนุนองค์ความรู้เกี่ยวกับกระบวนการผลิตผ้าแก่ผู้ประกอบการประเภทผ้าและเครื่องแต่งกายในจังหวัดหนองบัวลำภู รวมไปถึงผู้ที่สนใจ และส่งเสริมพัฒนาศักยภาพผู้ประกอบการ และการสร้างมูลค่าของผลิตภัณฑ์ชุมชน
จึงกลายเป็นวิชชาลัยผ้าทอหนองบัวลำภู (ศูนย์การเรียนรู้และออกแบบขวัญตา)
โดยภายในศูนย์การเรียนรู้ มีทั้งร้านค้าที่แสดงและจัดจำหน่ายผลิตภัณฑ์แปรรูปจากผ้าพื้นเมือง ผ้าทอมือ สินค้า OTOP สาธิตขั้นตอนการผลิตเส้นด้าย การทอผ้า และการออกแบบเสื้อผ้า กระบวนการผลิตผ้าแก่ผู้ประกอบการประเภทผ้าและเครื่องแต่งกายในจังหวัดหนองบัวลำภู รวมไปถึงผู้ที่สนใจ ส่งเสริมพัฒนาศักยภาพผู้ประกอบการ และการสร้างมูลค่าของผลิตภัณฑ์ชุมชน กลายเป็นวิชชาลัยผ้าทอหนองบัวลำภู (ศูนย์การเรียนรู้และออกแบบขวัญตา) เพื่อต่อยอดสู่การเป็น “เมืองแฟชั่นผ้าทอพื้นเมือง” (City of Local Cloth Fashion) เปิดทุกวัน เวลา 10.00 – 17.00 น. สอบถามข้อมูล โทร. 06 2826 6929
ขอบคุณข้อมูลและภาพ/ดำรงค์ รักษ์จรรยาวงศ์ / จ.เลย
สุภัชรกานต์ แก้วสิงห์ หนองบัวลำภู
